Za co mogę nie otrzymać rozgrzeszenia?

Takie oto zapytanie kilkanaście osób zaprowadziło na mojego bloga. W związku z tym postanowiłem w jednym miejscu, za pomocą jednego wpisu przedstawić wszystkie możliwe sytuacje, które skutkują niemożnością przyjęcia rozgrzeszenia przez penitentów świeckich[1].

 Zatrzymanie rozgrzeszenia, niedyspozycja do przyjęcia rozgrzeszenia wiąże się z faktem, iż dana osoba popełniła przestępstwo w rozumieniu kodeksu prawa kanonicznego. Pojecie to definiuje przestępstwo w sposób następujący:

 Kan. 1321 –

§ 1. Nie można nikogo karać, jeśli popełnione przez niego zewnętrzne naruszenie ustawy lub nakazu nie jest ciężko poczytalne na skutek winy umyślnej albo nieumyślnej.

 Można więc wskazać na 4 elementy składowe przestępstwa:

1. Naruszenie – ma ono miejsce wtedy, gdy czyni się coś, co jest zakazane przez ustawę lub nakaz, albo też, gdy się zaniedbuje to, do czego ustawa lub nakaz zobowiązują
2. Ustawa/nakaz karny – nie ma pojęcia przestępstwa w sensie prawnym bez prawa, które je jako takie przewiduje. Nie każde naruszenie prawa stanowi przestępstwo, lecz tylko naruszenie ustawy lub nakazu, z którymi jest związana jakaś kara
3. Naruszenie ciężkie – dodatkowo: obiektywnie i subiektywnie. Obiektywne naruszenie ma miejsce wówczas, gdy norma ta odnosi się do materii ciężkiej samej w sobie lub też ze względu na okoliczności czy skutki. Z kolei naruszenie ciężkie subiektywnie ma miejsce wówczas, kiedy naruszenie może być przypisane podmiotowi. Chodzi o fakt, że autor moralny takiego naruszenia w chwili swego dokonania był świadomy i wolny, nie podlegający naciskom zewnętrznym
4. Naruszenie zewnętrzne – a więc obiektywizacja czynu przestępczego. Tu jednak UWAGA! Naruszenie zewnętrzne wcale nie oznacza, że musi być czyn przestępczy upubliczniony. Będzie przestępstwem nawet wtedy, kiedy jest aktem ukrytym: jeśli ktoś przez nikogo nie widziany, profanuje postaci konsekrowane, czy zabiera je i przechowuje do celów świętokradczych, ten popełnia przestępstwo i jest to naruszenie właśnie zewnętrzne, gdyż został czyn zobiektywizowany. Ten, kto coś takiego planuje jedynie lub ma takie pragnienia, ten ciężko grzeszy. Wyznając grzech otrzyma rozgrzeszenie.

 Jeśli jest przestępstwo, to musi ono podlegać karze. W rozumieniu prawa kościelnego, w znaczeniu ścisłym, kara polega na pozbawieniu przestępcy dóbr duchowych (możliwości korzystania z sakramentów świętych) lub doczesnych (pozbawienie stanowiska, władzy, godności) przez prawowitą władzę, zgodnie z celem nadprzyrodzonym Kościoła. Karom tym podlegają jedynie osoby ochrzczone.

Kary zatem, jak widać, posiadają zadanie i cel z założenia pastoralny. Mają wychowywać do zbawienia.

Kary, które mają ukarać przestępstwo, zobligować do naprawy popełnionego przestępstwa i szkody wobec wspólnoty Kościoła są nazywane karami ekspiacyjnymi. Te zaś kary, które mają doprowadzić do poprawy winnego to kary poprawcze i często się nazywa je cenzurami.

 W zależności od tego, w jaki sposób kary się nakłada, czy w jaki sposób się je zaciąga, rozróżniamy:

1. Kary wymierzone wyrokiem (ferendae sententiae) – popada się w nie na mocy wyroku sądowego lub dekretu administracyjnego. Jest to cenzura nałożona
2. Kary wiążące mocą samego prawa (latae sententiae) – w karę popada się automatycznie po popełnieniu przestępstwa, bez szczególnej interwencji ze strony władzy. Gdy z czasem do takiej kary dołączyła się interwencja władzy, to wtedy by kara stała się cenzurą deklarowaną (censura declarata)

Kary wiążące mocą samego prawa grożą za najcięższe przestęptwa, przewidziane przez prawo powszechne. Ciekawym jest, że kary wiążące mocą samego prawa są osobliwością prawną, prawa kanonicznego. Nie zna ich prawo cywilne.

 Przejdźmy teraz do wskazania tych przestępstw, które prowadzą do uniemożliwienia przyjęcia rozgrzeszenia.

1. A.     Z Mocy samego prawa. Za te przestępstwa podpada się pod ekskomunikę
2. Kto postacie konsekrowane porzuca albo zabiera je w celu świętokradczym – chodzi tu o porzucenie z tytułu pogardy, nienawiści wobec Boga, złośliwości. Jeśli złodziej ukradnie puszkę a hostie konsekrowane złoży w tabernakulum to popełnia kradzież świętokradczą ale nie podpada pod karę kościelną. Jeśli ktoś zaś zabierze Ciało Pańskie do domu,  motywowany przesadną pobożnością to byłby winny grzechu ciężkiego, ale też nie podpadał by pod karę.
3. Kto stosuje przymus fizyczny wobec Biskupa Rzymskiego – nie chodzi tu o obrazę słowną lecz o dosłownie fizyczny kontakt z osobą Papieża: bicie, więzienie go, tortury, wypędzenie; obrażanie jego godności przez porwanie noszonych przez niego szat, skalanie ich, etc.
4. Odstępca od wiary; heretyk lub schizmatyk – apostazją jest całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej; herezją jest uporczywe zaprzeczanie prawdzie chrześcijańskiej, będąc samemu ochrzczonym. Także powątpiewanie uporczywe w jakąś prawdę uznaną jest herezją. Schizma zaś to odmowa uznania zwierzchnictwa Biskupa Rzymskiego lub też odmowa utrzymywania wspólnoty z członkami Kościoła, którzy uznają zwierzchnictwo Papieża. W każdym z tych trzech wypadków, aby była mowa o faktycznym przestępstwie konieczna jest manifestacja zewnętrzna. UWAGA! Nie jest koniecznym, by apostata, heretyk czy schizmatyk odłączył się od Kościoła aktem formalnym, zapisując się np. do jakiejś sekty heretyckiej. W odróżnieniu od przestępstw opisanych w punktach 1 i 2, to opisane w punkcie 3 jest zastrzeżone biskupowi miejsca. Świętokradztwo oraz użycie przymusu wobec Papieża podlegają stolicy apostolskiej, jeśli idzie o uwolnienie z kar.
5. Kto powoduje przerywanie ciąży, po zaistnieniu skutku (po zakończeniu aborcji) samo planowanie aborcji, myślenie o niej nie powoduje przestępstwa. Mówi się tu o aborcji bezpośredniej UWAGA! Aborcja spontaniczna – poronienie naturalne, bez świadomego wywoływania go oraz aborcja pośrednia, która była wynikiem działania medycznego celem ratowania życia matki to nie przestępstwa. Natomiast jeśli dokonuje się aborcji określanej jako leczniczej, gdzie celem samym w sobie jest zabicie dziecka, jako środka dla ratowania matki, to jest aborcja bezpośrednia i podpada jako przestępstwo właśnie. UWAGA! Aborcją jest nie tylko usunięcie niedojrzałego płodu lecz również zabicie tego płodu w jakikolwiek sposób i w jakimkolwiek czasie od momentu poczęcia. Chodzi więc także o używanie środków wczesnoporonnych, w tym także niektórych środków antykoncepcyjnych.
6. Kto rejestruje za pomocą urządzeń technicznych lub rozpowszechnia w środkach masowego przekazu to, co zostało powiedziane przez spowiednika lub penitenta. Upublicznianie tego, co miało miejsce podczas sakramentu pokuty jest przestępstwem z mocy samego prawa i podlega bezpośrednio Stolicy Apostolskiej.
7. Człowiek świecki, który stosuje przymus wobec posiadającego sakrę biskupią lub pozbawia go życia – atak fizyczny na jakiegokolwiek biskupa lub zamordowanie go to przestępstwo.
8. Kto nie będąc duchownym usiłuje sprawować Ofiarę Mszy Świętej lub spowiadać
9. Kto fałszywie donosi przełożonemu kościelnemu na spowiednika o nakłanianie do grzechu podczas spowiedzi, z okazji spowiedzi lub pod pretekstem spowiedzi, do grzechu przeciwko 6 przykazaniu.

 To na razie tyle. Jest jeszcze trochę do napisania w tym temacie. Uczynię to przy innej okazji.

Edit: 23 grudnia 2011. Pojawiła się w związku z tematem notki, dyskusja na Forum Rebelya. Jedna z osób biorących udział w dyskusji zwróciła uwagę na istotną sprawę, którą pominąłem w niniejszym blogowym wpisie. Spieszę więc z poprawką, erratą.

 

Prosiako PS – a mnie się zawsze wydawało, że rozgrzeszenia nie otrzyma osoba:
1) która choć ma na to wpływ, nie ma zamiaru zrobić nic by unikać bliskiej okazji do grzechu śmiertelnego (np. dziewczyna kociołapująca z chłopakiem nie ma zamiaru wyprowadzić się od niego)
2) deklaruje brak żalu za grzech, a wręcz deklaruje, że „Kościół sobie, a ja tego nie uważam za grzech” (np. laska idąca do spowiedzi i mówiąca „jestem lesbijką, żyję z kobietą, ale nie uważam tego za grzech, bo my się naprawdę kochamy, co mi ksiądz zrobi?”)

Bo to święta prawda:-) Tak dokładnie jest. Tyle tylko, że w pierwszym wypadku chodzi o niedopełnienie warunków sakramentu pokuty (konkretnie brak poprawy oraz żalu niedoskonałego) zaś w drugim przypadku mamy do czynienia z trwaniem w herezji. Brak woli poprawy nawet z posługiwania się wulgaryzmami, czy nie odmawianiem przez duchownego brewiarza – może skutkować brakiem absolucji. Jednak to nie są przestępstwa. Zatem i nie podlegają specjalnym karom. Co innego herezja. Jak pisałem wcześniej, wiadomo, że ona podlega karze. Poza tym – prościej jest chyba otrząsnąć się z problemów z punktu pierwszego, aniżeli drugiego.

---

[1] Gdy chodzi bowiem o duchownych, to oni doskonale wiedzą, jakie to sytuacje i wiedzą też, co uczynić by: po pierwsze nie dopuścić do sytuacji zatrzymania rozgrzeszenia, po drugie zaś, jeśli już by do tej sytuacji doszło – wiedzą, co zrobić, by przeszkoda ustała.